Yerel gıda, yöresel gıda denilince hepimiz ister istemez geçmişteki güzel anılarımıza, anne eli ürün ve yemeklere gidiyoruz ve mutluluk duyuyoruz.. Ama o eski tat ve lezzetteki ürünlere, sağlıklı ve doğal haliyle günümüzde nasıl, nereden ulaşacağımız konusunda da tereddütler yaşıyoruz.
Gelin önce yerel gıda nedir ne değildir ya da başka bir ifade ile yöresel gıda nedir ne değildir konusunu açıklığa kavuşturalım. Farklı tanımlamaları olsa da yerel gıdayı; üretildiği bölgede tüketilen, el yapımı da diyebileceğimiz emek yoğun ve endüstriyel olarak üretilmeyen gıda ürünleridir diye özetle tanımlayabiliriz.. Gıdaları bu çerçevede yerel gıda ve daha çok ticari amaçlar için yapılan endüstriyel üretim gıdalar olarak tasniflemeliyiz.
Yerel gıdalar daha çok yerinde tüketilmek ve de uzun süre depolanma düşüncesi olmadan, genelde sonraki hasat dönemine kadar, ya da kış koşullarında ihtiyaca yetecek ve bu sürelerde dayanacak şekilde zaman içinde gelişen süreç ve proseslerde geleneksel yöntemlerle üretilir. Yerel gıdalar genelde el emeğinde esas yükü çeken kişinin adıyla zaman zaman anılsa da ticari anlamda markalaşmamıştır. Yerli üreticiler ellerindeki ihtiyaç fazlası yerel gıdaları ya da ekonomik olarak büyük hedefler gütmeden aile geçimleri için özel bir yatırım yapmadan ihtiyacından fazla üreterek daha çok yakın çevrede, ağırlıkla yerel pazarlarda satışa sunarlar. Bu yüzden içeriklerinde; kimyasal esaslı tatlandırıcı, kıvam artırıcı, renk verici vs. katkı maddesi, koruyucu vb. kullanılmaz ya da bu maksatlara hizmet etmek için doğal katkılar (örneğin bazı yörelerde pekmez yapımında içindeki doğal kimyasal nedeniyle aslında kıvam artırmaya yarayan beyaz toprak kullanılır. Tabi burada içeriklerinde kimyasal esaslı madde kullanılmadığı kadar ambalajlamada da mümkün olduğu kadar; cam, kraft kese kağıtları vb. malzemeler kullanma, mumlama ve parafin, kimyasal banyodan kaçınmak, plastiği ve petrol esaslı koruyucu ambalajları ve renkli boyar malzemeleri asgari seviyede kullanmak da önem kazanıyor. Zaten kimyasal katkı ve koruyucu maddeler kullanılmışsa bu ürün esas olarak ticari olarak üretilmiş endüstriyel ve ticari bir marka ürünüdür. Genel olarak el emeği yoğun olduğu, sınırlı üretildiği, nispeten daha çabuk bozulduğu ve endüstriyel seri üretim, üretim bandı vs. kullanılmadığı için yerel ürünler endüstriyel ürünlerinden daha pahalıdır. Büyük şehirlerde yaşayan ve yerel ürünlere ulaşmak isteyen tüketicilerin; genel olarak yerel üreticileri tazelik, temizlik ve hijyen, doğallık, sağlık açısından vs. tanıma ve seçme imkanları olmaz. Bu nedenle bu sorunu aşmak üzere güvenilir aracılar devreye girmektedir. Bu güvenilir aracılar, yerel ürünleri markasız olarak kendi isim güvenceleriyle tüketicilere doğrudan ulaştırırlar. Bu noktada küçük bir çiftçi ailesi olarak Silifke Market adına satışa sunduğumuz birçok yerel ürünü kendimiz üretmekte ya da öncelikle komşu çiftçi ve üreticiler olmak üzere, yine gerekirse kendi yöremizden temiz ve sağlıklı üretim yaptığına kefil olduğumuz üreticilerden tedarik etmekteyiz. Yerel gıdaları; sizlere aracısız, daha hızlı ve ekonomik koşullarda ulaştırmak esas amacımızdır.
Yerel gıdalar, üretildiği bölgedeki ekonomiyi destekler, çevreye duyarlıdır ve taze ve doğal olduğu için daha lezzetlidir. Ayrıca, yerel gıdaların tüketimi, üreticilerin gelirlerini artırır ve yerel kültürleri korur 1 2. En çok karşılaşılan sorulardan birisi de yerel gıda ile organik gıda kavramının karıştırılmasıdır. Öte yandan organik gıda nedir ne değildir konusunda da bilimsel alanda tartışmalar sürse de aslında iki kavram da farklı tasniflemenin içindedir. Basite indirgersek organik gıda, kimyasal esaslı gübreler ve pestisitler kullanmadan yetiştirilen gıdalardır. Yerel gıda ise yukarıdaki bölümlerde açıkladığımız gibi farklı bir tasniflemedir. Organik gıdaların yerel olması mümkündür ancak yerel gıdaların organik olması zorunlu değildir 34.
Yerel gıdaların faydalarından birkaçını şöyle sıralayabiliriz:
Lezzetli: Yerel gıdalar taze olduğu için daha lezzetlidir.
Sağlıklı: Yerel gıdalarda kimyasal esaslı tatlandırıcı, kıvam artırıcı, renk verici vs. katkı maddesi, koruyucu vb. kullanılmadığı için daha az işlenmiş olması nedeniyle daha sağlıklı olduğu düşünülmektedir.
Çevre dostu: Yerel gıdaların taşınması için daha az enerji kullanılır ve bu nedenle çevre dostudur.
Ekonomik: Yerel gıdaların tüketimi, üreticilerin gelirlerini artırır ve yerel ekonomiyi destekler.
Kültürel: Yerel gıdalar, yerel kültürleri korur 1,2.
Kaynaklar: 1 Tarım ve Orman Bakanlığı. (2021). Yerel Ürünler. https://www.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Yerel-Urunler.aspx
2 T.C. Ticaret Bakanlığı. (2021). Yerli Ürün Haftası. https://www.yerliurunhaftasi.gov.tr/
3 Yemek.com. (2021). Organik Gıda Nedir? Faydaları Nelerdir? https://yemek.com/organik-gida-nedir-faydalari-nelerdir/
4 Organic.org. (2021). What is Organic Farming? https://www.organic.org/home/faq
Daha fazla bilgi: 1. bing.com
Herkes okumalı.
Sayenizde tüm kafa karışıklığımız gitti. Keşke televizyonlarda bu konu işlense.